De pioniersfase deel 3: vrijheid en afspraken
(Lees ook: Deel 1: de pioniersfase, en Deel 2: klussen!)
Iedereen wist het beter
Ondertussen groeide onze school heel hard en sprong iedereen er bovenop, en wist iedereen beter hoe het allemaal moest. De vrijheid binnen school werd soms erg letterlijk geïnterpreteerd. Vele enthousiastelingen met andere onderwijskundige overtuigingen hebben we moeten adviseren een eigen school op te starten of om weg te gaan. Het respect afdwingen voor ons nieuwe concept was al moeilijk genoeg!
Vrijheid kan niet zonder afspraken
Ook binnen school ging de verworven vrijheid blijkbaar gepaard met vele afspraken. Verantwoordelijkheid nemen voor onze vrijheid bleek nog niet zo eenvoudig! Vrijheid kan niet zonder afspraken. En hoe meer afspraken er kwamen, hoe meer deze werden overtreden, zo leek het. De patstelling ‘Vrijheid in verbondenheid v.s. regels/afspraken’ blijft een interessant vraagstuk. Tot op de dag van vandaag vind ik dit nog steeds een interessant leerdomein binnen dit type onderwijs. Er spelen altijd machten en krachten binnen gemeenschappen. Daarnaast heb je te maken met het leren opbrengen van respect, het eren van de spelregels die er zijn, de kunst leren verstaan hoe je zaken kunt veranderen, conflictbemiddeling, moties schrijven en het leren omgaan met gelijkwaardigheid. Het immer aanwezige dilemma tussen gezond verstand gebruiken v.s. regels en afspraken, de kunst om respectvol verantwoordelijkheid te leren nemen voor veranderingen die constructief zijn voor een groter geheel; ga er maar aanstaan… Wie zegt dat dit een gemakkelijke school is waar je niets leert, mag een jaartje meedraaien en dan verder praten!
Maar hoe doe je dat?
Als we zeggen dat vrijheid alleen kan bestaan als je hebt geleerd verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen acties, in verbinding met je omgeving, dan wordt er geknikt. Maar hoe doe je dat? En wat zien we als voorbeeld in onze maatschappij? Dát is de reis die we hier op school nog steeds elke dag met elkaar aangaan. Deze inzichten komen niet vanzelf, maar worden vaak tegen wil en dank en door weerstand heen ervaren. Maar vooral ook door dialoog, onderwerpen vanuit verschillende gezichtspunten te leren bekijken en het grootste gezamenlijke draagvlak te vinden binnen onze sociocratische werkvorm. Een draagvlak dat altijd door voortschrijdend inzicht kan veranderen.
Waar gaat het ook alweer over?
Daar gaat het allemaal voor een groot deel over, op een school als deze. Wat gaan we deze dag weer ontdekken, ontrafelen, ons bewust van worden, verbeteren? In interacties met allerlei verschillende mensen, groot en klein? Hoe verhouden alle ‘ikken’ zich tot elkaar? Het blijft een kleurrijk, uitdagend leerspel… En dat ontwikkelt zich allemaal, tijdens het eindeloos spelen, ruzie maken, conflicten oplossen, samenwerken, school maken, op kamp gaan, excursies en feesten organiseren, samen lessen volgen en/of toewerken naar examens. Kortom, een prettige chaos.
Voor mij is het een groot genoegen om te zien dat het werkt zoals we ooit bedacht hadden. Deze studenten krijgen een sterke basis, waarin ze dichtbij zichzelf blijven, in verbinding met de (school)gemeenschap!
Dorianne is staflid op De Ruimte, en oprichter. In 2003 startte ze samen met haar man Ruud hun dochter Kira en andere ouders met hun kinderen Iederwijs Soest, dat een paar jaar later werd omgedoopt tot democratische school De Ruimte.
Lees ook:
De pioniersfase deel1: het begin!
De pioniersfase deel 2: klussen
De pioniersfase deel 4: utopische idealen en de eerste lessen
De pioniersfase deel 5: ouders
De pioniersfase deel 6: de dierenkring
